TOKSIKOLOGIJA GLJIVA
Neurotoksini i sindromi trovanja
Veoma stari narodi / plemena / koji su naseljavali prostore današnjeg Sibira, a pre 23.000 godina dok je postojao kopneni prelaz - zemljouz između Azijskog kopna i Aljaske, naselili su i kontinent severne i južne Amerike.U svojoj hiljadugodišnjoj tradiciji paganskih obreda, kao i šamanskog lečenja primenjivali su gljive sa psihoaktivnim supstancama.
Najpoznatija, najcrtanija i eksploatisana milenijumima je Amanita muscaria - crvena muhara, po kojioj je trovanje tim supstancama i dobilo ime, ali veoma je zastupljeno trovanje panterovkom sa istoimenim sindromom.
1.- MUSCARINSKI SINDROM
Izaziva ga neurotoksin muscarin, kojeg sadrže gljive iz rodova Inocybe - cepače, Clitocybe - livke, Mycene - šlemovke i Amanite - ovojnjače.
Najmanje muscarina sadrži baš gljiva po kojoj je dobio ime, a najviše smrtno otrovne gljive Clitocybe dealbata i Clitocybe rivulosa.Toksin muscarin u manjim dozama kod nehatnog trovanja muharom ili panterovkom prouzrokuje sledeći sindrom
1.1.- Periferni holinergični sindrom
Ingestijom gljive u periodu od 30 minuta do 2 časa manifestuje se: znojenjem, mokrenjem, prolivom, povraćanjem, padom pritiska, raširenim zenicama i jakim bolovima u stomaku.
Lečenje se obavezno sprovodi u medicinskim ustanovama primarno suportivno, što podrazumeva rehidraciju infuzijama, kontrolu sekrecije i davanje introvenski atropina.
Drugih antidota za muscarinsko trovanje ne postoji.
1.2.- Glutaminergična neurotoksičnost
Uzrokuju je toksini A.muscarie i A.pantherine - ibpotenska kiselina i muscimol.Obe supstance su odgovorne za stimulatorne i halucinogene učinke ovih gljiva.
Kako ibotenska kiselina strukturno liči na glutaminsku kiselinu, ona STIMULIŠE GLUTAMINERGIČNE RECEPTORE, A MUSCIMOL stimuliše GAMA-AMINO BUTERIČNE RECEPTORE / GABA.
Simptomatika aktiviranja ovih receptora izgleda ovako :
30 minuta od ingestije nastupa vizuelna i zvučna estezija ( percepcija - doživljaj ) IZOBLIČENJE VREMENA I PROSTORA ( TRIP ) što traje od 30 minuta do 3 sata od konzumacije gljiva.Nakon toga nastupa umor, pospanost i dubok san u kome su moguće halucinacije.
Medicinski tretman otrovanog ; intravenska aplikacija benzodijazepina da bi se umirile ekscitatorne manifestacije - hiperrefleksija, konvulzije i mioklonus
Lečenje je suportivno, kratko i bez posledica po vitalne organe
ZAKLJUČAK
Do navedenih vrsta trovanja i sindroma dolazi slučajnom ingestijom kod dece ili namernom ingestijom kod odraslih radi ,,doživljavanja tripa,,
Dešavaju se i konzumacije ovih vrsta zamenom za jestive vrste Amanita caesarea / kneginja / i Amanita rubescens / biserka/ ali tek kod berača koji su totalno neobučeni i ulaze u svet gljiva stihijno bez ikakvih prethodnih saznanja.
Za Gljive Balkana - Marjan Kuštera
FOTO - M.Kuštera, Miljan Đorđević
BIBLIOGRAFIJA
- Diaz.J.H.2005. ,,Syndromic diagnosis and menagement of confirmed mushroom poisonings,, Critical Care Medicine 33 (427 - 436)
- Michelot D.,Melendez, Howwell L.2003. ,,Amanita muscaria chemistry,biology, toxicology and ethnomycology,,
- Satora L., Pach D, Ciszowski K,2006.,,Panther cap Amanita pantherina poisoning: casereport and review.Toxicon 47 ( 2006 )
- Tsujikiawa K,Mohri H,Kenwagama K, 2006.,, Analisis of hallucinogenic constituens in Amanita mushrooms, Forensic Sci Institute.
