Hygrophorus marzuolus

Hygrophorus marzuolus - martovka, ožujka, snježnica, marčevka, martenica, potajnica... i još drugih naziva na slovenskoj grupi jezika na Balkanu.

U Srbiji je strogo zaštićena divlja vrsta samoniklih gljiva, na osnovu ,,Pravilnika o zaštiti retkih i ugroženih vrsta".

Za martovkom su tragali nekada gotovo svi stari mikolozi i gljivari, ne bi li se pohvalili da su našli njeno stanište.

Malo ih je koji su se mogli time pohvaliti za života, a medju takvima i autor ovih redova, najmanje 10 godina potrage.

U Srbiji je Martovka nađena na13 lokaliteta, koji se čuvaju od neumerenih berača. Zabeležena je na sledećim planinama:

- Golemi Stol kod Babušnice, Boranja kod Loznice, na Goču dva puta, planini Rudnik kod Gornjeg Milanovca, Veliki i Mali Jastrebac kod Merošine, Kalafat i Gradac koji pripadaju Svrljiškim planinama kod Niša, Babička gora u opštini Gadžin Han, Južne padine Suve Planine u opštini Babušnica, kao i severne padine Suve Planine opština Niška Banja, te poslednji lokalitet planina Jelova Gora nadomak Užica.

Za ostale države Ex Yu prostora autor ima saznanja i podatke po sledećem :

R.Hravatska - južne padine Medvednice kod Zagreba, Krapina u Zagorju, Zaledje Rijeke prema Gorskom kotaru i Otočac u Lici.

U Federaciji BiH u okolini Sarajeva.

Martovka raste - plodonosi na različitim nadmorskim visinama, od 300 do 1.500 metara. U hrastu je nalažena na nižim, a u bukvi, smreki i boru na većim nadmorskim visinama. Ova skrivalica se javlja od januara u središnjim delovima Grčke, a februara i marta, pa sve do maja i juna na planinama. Obično posle otapanja snegova na sunčanim obroncima, podiže stelju od lišća ili iglica i probija se na sunce. Možda i nije tako retka, kao što mnogi misle, ali ko u Srbiji ide u šume u to vreme, osim posebno zaluđenih gljivara. Ukus i kvalitet mesa su joj neprevaziđeni, a to nam kriomice mogu ispričati samo oni koji su je našli.

Raste u grupama po nekoliko primeraka /i do 10/, a gljivari kažu u gnezdima. Robusna je pa šešir bude i do 12 cm u prečniku, kod mlađih belo-siv, a kod starijih čelično sive boje.

Listići dok su pod steljom beli, a na suncu kao i šešir.

Drška gljive je debela, kratka i u skladu sa bojama šešira.

Meso gljive je sočno, slatko, najvišeg kvaliteta. U Španiji, Grčkoj, Bugarskoj i Italiji nije zaštićena zakonom pa je na udaru berača zbog kvaliteta, kao i prva gljiva u godini, ako ne računamo zimsku panjevčicu i šumsku ostrigu/bukovaču, koje plodonose zimi.

Za Gljive Balkana priredio Marjan Kuštera

FOTOGRAFIJE - M.Kuštera, Z.Vulić, Marko Vulić, Nikola Milošević