Deda Mraz - Santa Klaus - Ded Moroz - Sv.Nikola - Shamanizam
Da li ste se zapitali od kada datira bajka o Deda Mrazu, dobrom čikici koji leti nebeskim kočijama u četvoropregu jelena, obučen u crveno odelo, rumenih obraza i punih dzakova poklona za decu.
Hrišćanske teorije polaze od lika Sv.Nikole koji je bio biskup u Maloj Aziji, današnjoj Turskoj. Po legendi biskup Nikola je darivao dobru decu stavljajući im po novčić u cipele koje su ostavljali pred vratima.
Kako je Sv.Nikola zaštitnik pomoraca i putnika, to su ga hrišćani preneli i preko okeana, a prvi Kolumbo, koji daje ime luci na Haitima, gde se iskrcao 1492.godine, zahvalivši Sv.Nikoli na dobrom moru i sreći na putovanju.
No, Deda Mraz ili anglosaksonski Santa Klaus dobija ime u tom obliku od kolinista koji potiču iz Holandije (Nizozemske) a naselili su region New Amsterdam, koji se danas zove New York.
Kako su Holanđani pripadali reformatorskoj crkvi u 18. stoleću ime Sv. Nikole se preinačuje na njihov jezik i postaje "Sinterklaas" od čega kasnije dolazi Santa Klaus.
Još stariji i možda originalni lik Deda Mraza se javlja kod sibirskih naroda, plemena Evenki, koji je živeo nomadskim načinom, a život im je zavisio od uzgoja jelena, losova, od kojih su dobijali sve što im je značilo u životu - hrana, odeća, obuća, mleko, kao radna životinja i u svim drugim aspektima. Religija ovog plemena je počivala na "šamanizmu" verovanju u vezu vrača sa duhovima predaka, a obredi su bili usko povezani i uz korišćenje gljive muhare. Šamani iz plemena Evenki su isto kao Deda Mraz, silazili niz otvor za dim na šatoru, stavljali poklone deci u čarape vezane pored vatre.
Prve ilustracije i priče o Santa Klausu kakvog ga danas prepoznajemo, javljaju se 1821. godine na nekim proizvodima od šećera i dzakovima šećera. U tim prvim pričama se ispreda bajka o dedi koji živi u Laponiji, a u Božićnoj noći donosi darove dobroj deci.
William B.Gilly je bio prvi koji je povezao praznik Hristova Rođenja, Deda Mraza, Božićno drvce i poklone za decu.
Konačni oblik - lik Deda Mraz dobija 1931.godine, kada ga u prodajnoj kampanji koristi Coca - Cola, od tada pa sve do današnjih dana.
Tekst - Marjan Kuštera
Fotografije sa raznih slobodnih stranica
BIBLIOGRAFIJA
- Christoph, Peter R., "Saint Nicholas," The Encyclopedia of New York State, Sample Entries
- Saint Nicholas of Myra, Bari, and Manhattan: Biography of a Legend by Charles W. Jones, Theology Today,